Liczebniki główne w języku hiszpańskim
Liczebniki główne czyli numerales cardinales to ważna część mowy, której warto przyjrzeć się bliżej. Na pewno słyszeliście już kiedyś uno, dos, tres... czyli 1,2,3... po hiszpańsku. Czyli nie zaczynamy od zera. Hmmm, chociaż może jednak tak:
0 | playcero |
Dobrze, czas nauczyć się liczyć po hiszpańsku, raz a dobrze. Zaczynamy od pierwszej dziesiątki:
1 | playuno |
2 | playdos |
3 | playtres |
4 | playcuatro |
5 | playcinco |
6 | playseis |
7 | playsiete |
8 | playocho |
9 | playnueve |
10 | playdiez |
Teraz od 11 do 15, co jest troszkę bardziej skomplikowane:
11 | playonce |
12 | playdoce |
13 | playtrece |
14 | playcatorce |
15 | playquince |
Od 16 już jest łatwo:
16 | playdieciséis |
17 | playdiecisiete |
18 | playdieciocho |
19 | playdiecinueve |
Zwróćmy uwagę na akcent, który pojawił się nad 16. Dzieje się tak, ponieważ jest to słowo jednosylabowe.
Teraz czas na dwadzieścia:
20 | playveinte |
21 | playveintiuno |
22 | playveintidós |
23 | playveintitrés |
24 | playveinticuatro |
25 | playveinticinco |
26 | playveintiséis |
27 | playveintisiete |
28 | playveintiocho |
29 | playveintinueve |
Tutaj też pojawia się akcent: nad 22, 23 i 26.
Od 30 jest już dużo prościej, ponieważ regularnie:
30 | playtreinta |
31 | playtreinta y uno |
32 | playtreinta y dos |
33 | playtreinta y tres |
34 | playtreinta y cuatro |
35 | playtreinta y cinco |
36 | playtreinta y seis |
37 | playtreinta y siete |
38 | playtreinta y ocho |
39 | playtreinta y nueve |
I tak ze wszystkimi dziesiątkami po kolei:
40 | playcuarenta |
41 | playcuarenta y uno |
50 | playcincuenta |
52 | playcincuenta y dos |
60 | playsesenta |
63 | playsesenta y tres |
70 | playsetenta |
80 | playochenta |
90 | playnoventa |
Teraz 100. Jeśli występuje samo, czyli jest to równe sto, ma formę cien:
100 | playcien |
Jeśli jest już powyżej 100, to zamiast cien mamy ciento:
101 | playciento uno |
102 | playciento dos |
103 | playciento tres |
Idziemy dalej, czyli setki i dziesiątki razem:
111 | playciento once |
122 | playciento veintidós |
133 | playciento treinta y tres |
Zwróćcie uwagę, że spójnik y występuje tylko między dziesiątkami i jednościami.
Tutaj na chwilę się zatrzymamy. Jedna uwaga: wszystkie powyższe liczebniki mają jedynie rodzaj męski. Wyjątkiem jest 1 - uno, który ma też formę żeńską:
1 chica | playuna chica | jedna dziewczyna |
1 actriz | playuna actriz | jedna aktorka |
1 madre | playuna madre | jedna mama |
Mówiąc o liczbie 1 - uno, musimy też pamiętać, że jeśli stoi przed rzeczownikiem męskim w liczbie pojedynczej i mnogiej, to skraca się do formy un:
1 chico | playun chico | jeden chłopak |
1 actor | playun actor | jeden aktor |
1 padre | playun padre | jeden tata |
21 hombres | playveintiún hombres | dwudziestu jeden mężczyzn |
51 coches | playcincuenta y un coches | pięćdziesiąt jeden samochodów |
Wiemy już zatem, że liczebniki zawierające 1 (z wyjątkiem 11), mają tak naprawdę trzy formy:
1 | playuno | playun | playuna |
21 | playveintiuno | playveintiún | playveintiuna |
31 | playtreinta y uno | playtreinta y un | playtreinta y una |
81 | playochenta y uno | playochenta y un | playochenta y una |
Zobaczmy teraz przykłady z pozostałymi liczebnikami:
7 gatos | playsiete gatos | siedem kotów |
11 chicos | playonce chicos | jedenastu chłopców |
34 actores | playtreinta y cuatro actores | trzydziestu czterech aktorów |
99 botellas | playnoventa y nueve botellas | dziewięćdziesiąt dziewięć butelek |
100 páginas | playcien páginas | sto stron |
119 libros | playciento diecinueve libros | sto dziewiętnaście książek |
176 personas | playciento setenta y seis personas | sto siedemdziesiąt sześć osób |
Dobrze, wróćmy do naszego liczenia. Gdzie skończyliśmy, aha, teraz 200. Tu występują już dwa rodzaje, męski i żeński:
200 | playdoscientos, doscientas |
300 | playtrescientos, trescientas |
400 | playcuatrocientos, cuatrocientas |
500 | playquinientos, quinientas |
600 | playseiscientos, seiscientas |
700 | playsetecientos, setecientas |
800 | playochocientos, ochocientas |
900 | playnovecientos, novecientas |
Dodawanie dziesiątek jest bardzo łatwe:
222 | playdoscientos veintidós, doscientas veintidós |
333 | playtrescientos treinta y tres, trescientas treinta y tres |
496 | playcuatrocientos noventa y seis, cuatrocientas noventa y seis |
570 | playquinientos setenta, quinientas setenta |
608 | playseiscientos ocho, seiscientas ocho |
711 | playsetecientos once, setecientas once |
804 | playochocientos cuatro, ochocientas cuatro |
951 | playnovecientos cincuenta y uno, novecientas cincuenta y una |
Pamiętajmy oczywiście, że 1 - uno ma zawsze dwa rodzaje.
Kilka przykładów:
227 gatos | playdoscientos veintisiete gatos | dwieście dwadzieścia siedem kotów |
421 chicas | playcuatrocientas veintiuna chicas | czterysta dwadzieścia jeden dziewczynek |
540 actores | playquinientos cuarenta y un actores | pięciuset czterdziestu jeden aktorów |
669 botellas | playseiscientos sesenta y nueve botellas | sześćset sześćdziesiąt dziewięć butelek |
700 páginas | playsetecientas páginas | siedemset stron |
838 libros | playochocientos treinta y ocho libros | osiemset trzydzieści osiem książek |
951 personas | playnovecientas cincuenta y una personas | dziewięćset pięćdziesiąt jeden osób |
Przyszedł czas na większe liczby:
1.000 | playmil |
2.000 | playdos mil |
5.000 | playcinco mil |
7.000 | playsiete mil |
9.000 | playnueve mil |
15.000 | playquince mil |
43.000 | playcuarenta y tres mil |
80.000 | playochenta mil |
99.000 | playnoventa y nueve mil |
Zwróćmy uwagę, że tysiąc - mil się nie odmienia. Poza tym, gdy mówimy o jednym tysiącu to, podobnie jak w języku polskim, pomijamy liczbę "jeden" i mówimy tylko mil, tysiąc. W hiszpańskim zwykle stawia się też kropkę, aby oddzielić tysiące, tak jak to widzimy w przykładach powyżej.
Oto przykłady z tysiącami i resztą ferajny:
1.000 gatos | playmil gatos | tysiąc kotów |
2.421 chicas | playdos mil cuatrocientas veintiuna chicas | dwa tysiące czterysta dwadzieścia jeden dziewczynek |
15.540 actores | playquince mil quinientos cuarenta y un actores | piętnaście tysięcy pięciuset czterdziestu jeden aktorów |
56.669 botellas | playcincuenta y seis mil seiscientos sesenta y nueve botellas | pięćdziesiąt sześć tysięcy sześćset sześćdziesiąt dziewięć butelek |
69.700 páginas | playsesenta y nueve mil setecientas páginas | sześćdziesiąt dziewięć tysięcy siedemset stron |
88.838 libros | playochenta y ocho mil ochocientos treinta y ocho libros | osiemdziesiąt osiem tysięcy osiemset trzydzieści osiem książek |
90.951 personas | playnoventa mil novecientas cincuenta y una personas | dziewięćdziesiąt tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt jeden osób |
Uff, zbliżamy się już do końca. Jeszcze tylko miliony:
1.000.000 | playun millón |
2.000.000 | playdos millones |
11.000.000 | playonce millones |
47.000.000 | playcuarenta y siete millones |
89.000.000 | playochenta y nueve millones |
Do zapamiętania: millón - milion ma liczbę mnogą. Przed jednym milionem stawiamy już liczbę "jeden", dlatego mówimy un millón. Pojawiają się też kropeczki oddzielające tysiące i miliony.
Jeszcze kilka przykładów:
1.000.000 euros | playun millón de euros | milion euro |
2.400.004 zlotys | playdos millones cuatrocientos mil cuatro zlotys | dwa miliony czterysta tysięcy cztery złote |
13.540.000 dólares | playtrece millones quinientos cuarenta mil dólares | trzynaście milionów pięćset czterdzieści tysięcy dolarów |
56.600.673 libras | playcincuenta y seis millones seiscientos mil seiscientas setenta y tres libras | pięćdziesiąt sześć milionów sześćset tysięcy sześćset siedemdziesiąt trzy funty |
Już chyba wystarczy tego liczenia, prawda?