Akcent w języku hiszpańskim

AKCENT NATURALNY (nie zaznaczany graficznie)

Akcentowanie w hiszpańskim jest bardzo łatwe, ponieważ istnieją dwie główne zasady:

1. Jeśli słowo kończy się na samogłoskę (czyli a, o, e, i) lub na spółgłoskę s lub n, wówczas akcent pada na przedostatnią sylabę, np.:

2. Jeśli wyraz kończy się na spółgłoskę (czyli r, t, l, d, etc.), wtedy akcentujemy wyraz na ostatnią sylabę, np.:

Jak widzimy, już sama ostatnia litera wskazuje nam, jak należy dany wyraz wymówić.

AKCENT GRAFICZNY

Nasuwa się więc pytanie, co oznacza ten mały znaczek, znajdujący się nad niektórymi samogłoskami, np. á lub ó.
Otóż jest to akcent graficzny (acento gráfico). Pojawia się on wówczas, gdy zachodzi odstępstwo od podanych powyżej reguł, czyli wyraz wymawiany jest inaczej niż wskazywałaby na to jego ostatnia litera. Akcent graficzny pojawia się wówczas nad samogłoską w najmocniejszej sylabie, np.:

Tutaj sytuacja nieco się komplikuje, gdyż zasad akcentowania graficznego jest sporo, a i wyjątki od tych wszystkich reguł się znajdą. Nie wymagajcie od siebie już na początku nauki umiejętności bezbłędnego akcentowania wszystkich wyrazów na piśmie. Ważniejsze jest, byście uważnie słuchali, jak słowa są wymawiane, wychwytywali, która sylaba jest akcentowana, a potem zastanawiali się, czy jest to akcent naturalny, czy też graficzny. To niezła zabawa, zaraz podamy Wam przykład!

Wyobraźcie sobie, że słyszycie słowo RAZON. Jest ono wyraźnie akcentowane na ostatnią sylabę: RAZON. Przypomnijcie sobie teraz zasady akcentu naturalnego i zastanówcie się, czy w tym wyrazie będzie potrzebny akcent graficzny...

Jak myślicie? Brawo, zgadza się! Postawimy akcent graficzny. Dlaczego? Wyraz kończy się na spółgłoskę n, odnosi się więc do niego pierwsza zasada mówiąca, że akcent naturalny powinien padać na przedostatnią sylabę. Pada jednak na ostatnią, jest to odstępstwo od reguły, które musimy zaznaczyć graficznie: RAZÓN.

A jak będzie ze słowem CARACTER? Słyszymy, że najmocniej wymawiana jest sylaba ra. Wyraz kończy się na spółgłoskę r, więc powinien być akcentowany na ostatnią sylabę. Jaki nasuwa to wniosek? Znów musimy dodać akcent graficzny, by wiadomo było, jak prawidłowo wymówić to słowo: CARÁCTER.

Widzicie już, dlaczego najlepiej jest ćwiczyć akcentowanie słów, słuchając ich? W ten sposób szybko zapamiętuje się te, w których występuje akcent graficzny. Tym niemniej, przedstawimy Wam tu najważniejsze reguły stawiania akcentów, byście mieli jakiś punkt odniesienia. Nie zniechęcajcie się, jeśli brzmią one dość zawile. Wypiszcie sobie przykłady, spróbujcie je zapamiętać, a do samych zasad wracajcie, gdy będziecie mieli jakieś wątpliwości.

1. Nie stawiamy akcetu w wyrazach monosylabowych. Musimy jednak pamiętać, że wyjątek od tej reguły stanowią wyrazy, które posiadają swojego "sobowtóra": słowo pisane tak samo, o zupełnie innym znaczeniu. Wtedy akcent graficzny pełni funkcję rozróżniającą te dwa wyrazy, np.:

2. Pamiętajmy o tym, że zaimki pytajne zawsze mają akcent graficzny, np:

3. Po zmianach wprowadzonych przez Real Academia Española w roku 2010 zaimki wskazujące nie mają akcentu graficznego, np:

4. Akcentujemy graficznie wszystkie wyrazy, w których akcent pada na trzecią sylabę od końca. Spójrzcie, jak to wygląda na przykładzie rzeczowników:

Na tej samej zasadzie stawiamy akcent graficzny w formach złożonych czasownika:

a) w formie gerundio (imiesłowu), gdy dołączamy na końcu zaimek lub zaimki osobowe. Dla ułatwienia przedstawimy zapis z podzialem na sylaby. Dołaczając do formy gerundio zaimek lub zaimki, musimy postawić akcent graficzny, gdyż bez niego akcentowalibyśmy po dołączeniu zaimka na II sylabę od końca (czyli na "do", np:

b) w formie trybu rozkazującego, gdy dołączamy na końcu zaimek lub zaimki osobowe. Chodzi oczywiście tylko o czasowniki co najmniej dwusylabowe, gdyż po dołączeniu zaimka osobowego, np. do formy rozkazującej "di" (powiedz, mów) otrzymamy "dilo", czyli akcent pada według reguły na II sylabę od końca, a więc akcent graficzny nie jest potrzebny. Stawiamy go dopiero po dołączeniu II zaimka, np. "dímelo", gdyż bez akcentu graficznego musielibsmy akcentować na II sylabie od końca, czyli "me", a akcent ma padać przecież na formę czasownika "di".

Oto przykłady akcentowania co najmniej dwusylabowych form trybu rozkazującego po dołączeniu zaimka lub zaimków osobowych:

c) w formie bezokolicznika, gdy dołączamy na końcu dwa zaimki osobowe. Jeśli bezokolicznik, np. "beber" piszemy łącznie tylko z jednym zaimkiem osobowym, np. beberlo, akcent pozostaje w tym samym miejscu (patrz podkreślona sylaba), nie ma więc potrzeby stawiania akcentu graficznego, gdyż przypomnijmy, że generalnie stawiamy go tam, gdzie zachodzi wyjątek od podstawowych reguł zawartych w punktach 1 i 2.

A zatem w formie bezokolicznika stawiamy akcent graficzny po dołączeniu dwóch zaimków osobowych, np:

5. Istnieje też zasada, która nakazuje nam postawić akcent graficzny nad akcentowanymi i oraz u , gdy sąsiadują one z samogłoską a, e, o. Chodzi zatem o wyrazy, w których i lub u nie tworzy jednej sylaby z resztą wymienionych samogłosek, np.:

*jeśli między i oraz u a wymienionymi samogłoskami stoi "h" nie zwracamy na nie uwagi, gdyż, jak wiadomo, jest to "h" nieme.

6. Na koniec tylko mała uwaga: pamiętajmy, że gdy tworzymy liczbę mnogą rzeczowników lub przymiotników dodając końcówkę -es, wydłużamy słowo o jedną sylabę, co może wymusić dopisanie akcentu graficznego lub właśnie usunięcie go w formie liczby mnogiej.

Pamiętajcie, że chodzi nam o to, by akcent padał na tę samą sylabę w liczbie pojedynczej lub mnogiej. Najpierw spójrzcie na przykład, w którym nic się nie zmienia:

Tutaj akcent graficzny pozostaje. W liczbie pojedynczej pada na pierwszą sylabę, musi tak też być w liczbie mnogiej. Dodając do wyrazu fácil końcówkę -es tworzymy słowo składające się z trzech sylab. A jak już wiemy, wszystkie wyraz akcentowane na trzecią sylabę od końca muszą mieć akcent graficzny, więc nie możemy go usunąć.

Czas na przykłady, w których zachodzą różne zmiany.

Najczęściej będą to słowa zakończone na n lub s, z akcentem graficznym na ostatniej sylabie. Zobaczcie, co się dzieje i zastanówcie się, z czego to wynika:

W liczbie pojedynczej wyrazy te potrzebowały akcentu graficznego, ponieważ kończą się na n i s, więc naturalnie powinny być akcentowane na przedostatnią sylabę, ale buntują się i chcą mieć akcent na ostatniej. No to trzeba to zaznaczyć. Co zatem dzieje się w liczbie mnogiej? Wyrazy wydłużane są o kolejną sylabę, więc teraz ta, która była ostatnią i miała akcent graficzny, jest przedostatnią sylabą, czyli akcent pada tam, gdzie powinien i nie trzeba go dodatkowo zaznaczać.

Niekiedy jednak, aby akcent padał na tę samą sylabę, co w liczbie pojedynczej, musimy dodać akcent graficzny:

W bardzo nielicznych przypadkach dochodzi przy tworzeniu liczby mnogiej do zmiany akcentowanej sylaby. Niestety trzeba takie wyrazy po prostu zapamiętać, np.: