Rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki - język hiszpański
Zobaczymy zaraz, jak można tworzyć przymiotniki od rzeczowników i czasowników i na odwrót.
Tworzenie przymiotników.
- jeśli rzeczownik lub czasownik określa właściwości przymiotnika, charakteryzuje go, to przymiotnik przyjmie jedną z następujących końcówek:
| -oso/a | -iento/ienta | -il |
Dzięki nim możemy od rzeczownika lub czasownika utworzyć przymiotnik, np.:
| playpeligro | playpeligroso |
| niebezpieczeństwo | niebezpieczny |
| playgracia | playgracioso |
| wdzięk | wdzięczny |
| playenvidia | playenvidioso |
| zazdrość | zazdrosny |
| playasco | playasqueroso |
| obrzydzenie | obrzydliwy |
| playhambre | playhambriento |
| głód | głodny |
| playgrasa | playgrasiento |
| tłuszcz | tłusty |
| playfiebre | playfebril |
| gorączka | gorączkowy |
| playjuventud | playjuvenil |
| młodość | młodzieńczy |
- jeśli przymiotnik pochodzi od czasownika wyrażającego czynność, której wykonanie umożliwia dany przymiotnik, to przyjmuje on końcówkę:
| -able |
Za jej pomocą zamieniamy czasownik w przymiotnik, np.:
| playaconsejar | playaconsejable |
| radzić | odpowiedni |
| playaceptar | playaceptable |
| akceptować | akceptowalny |
| playenvidiar | playenvidiable |
| zazdrościć | godny pozazdroszczenia |
| playagradar | playagradable |
| cieszyć, zadowalać | cieszący, miły |
| playmanejar | playmanejable |
| obsługiwać | możliwy/ łatwy w obsłudze |
Zwrócmy uwagę, że powyższe czasowniki należą do I grupy koniugacyjnej.
Jeśli czasownik pochodzi z II albo III grupy, użyjemy końcówki
| -ible |
Za jej pomocą zamieniamy czasownik w przymiotnik, np.:
| playcomer | playcomestible |
| jeść | możliwy do zjedzenia |
| playver | playvisible |
| widzieć | widzialny |
| playacceder | playaccesible |
| mieć dostęp do czegoś | dostępny, przystępny |
| playcorregir | playcorregible |
| poprawiać | możliwy do poprawienia |
| playpreferir | playpreferible |
| woleć, preferować | preferowany |
- jeśli przymiotnik należy do rzeczownika, ma ścisły związek z tym, co rzeczownik oznacza, przyjmuje on końcówkę:
| -al |
Są to przymiotniki, które w hiszpańskich słownikach mają w definicji wyrażenie "związany z" ("relacionado con"):
| playnación | playnacional |
| naród | narodowy |
| playsemana | playsemanal |
| tydzień | tygodniowy |
| playprofesión | playprofesional |
| zawód | zawodowy |
- jeśli przymiotnik realizuje czynność lub stan wyrażany (najczęściej) przez czasownik, to przyjmuje on następujące końcówki:
| -ante | -ente | -iente |
| -ador/a | -edor/a | -idor/a |
| playcontaminar | playcontaminante |
| zanieczyszczać | powodujący zanieczyszczenie |
| playabsorber | playabsorbente |
| absorbować | absorbujący |
| playarder | playardiente |
| płonąć | płonący |
| playdevastar | playdevastador |
| dewastować | powodujący zniszczenie |
| playacoger | playacogedor |
| podejmować, przyjmować (gości) | gościnny, przyjazny |
| playservir | playservidor |
| służyć, obsługiwać (kogoś) | służący, obsługujący (kogoś) |
Tworzenie rzeczownika.
Rzeczownik możemy utworzyć od czasownika lub przymiotnika. Zaczniemy od pierwszej części mowy, która daje początek wielu przydatnym rzeczownikom.
Rzeczownik od czasownika można utworzyć za pomocą końcówek
| -ción/-sión | -miento/-mento | -dor(a) |
... oraz ich drobnych modyfikacji.
Zerknijmy na przykłady:
| playorganizar | playorganización |
| organizować | organizacja |
| playrepetir | playrepetición |
| powtarzać | powtórzenie |
| playproteger | playprotección |
| chronić | ochrona |
| playcomprender | playcomprensión |
| rozumieć | zrozumienie |
| playdifundir | playdifusión |
| rozpowszechniać | rozpowszechnianie |
| playaburrir | playaburrimiento |
| nudzić | znudzenie |
| playconocer | playconocimiento |
| znać | znajomość |
| playjurar | playjuramento |
| przysięgać | przysięga |
| playlavar | playlavadora |
| myć, prać | pralka |
| playconsumir | playconsumidor |
| konsumować | konsument |
Rzeczownik od przymiotnika można stworzyć za pomocą końcówek
| -dad | -tad |
...oraz ich wariacji. Spójrzmy na przykłady:
| playposible | playposibilidad |
| możliwy | możliwość |
| playmalo | playmaldad |
| zły | zło |
| playbueno | playbondad |
| dobry | dobroć |
| playactivo | playactividad |
| aktywny | zajęcie, aktywność |
| playlibre | playlibertad |
| wolny | wolność |
| playdifícil | playdificultad |
| trudny | trudność |
| playsolo | playsoledad |
| sam | samotność |
| playbreve | playbrevedad |
| krótki, zwięzły | zwięzłość |
| playfeliz | playfelicidad |
| szczęśliwy | szczęście |
| playvariado | playvariedad |
| zróżnicowany | różnorodność |