Napoleon w Hiszpanii

Wojny napoleońskie w Hiszpanii i Portugalii wybuchły wkrótce po zawarciu trójprzymierza Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii z Hiszpanią i Portugalią przeciw Francji. Toczyły się na Półwyspie Iberyjskim w czasie wojen napoleońskich. Konflikt zapoczątkowała okupacja Portugalii przez armię francuską w roku 1807 i Hiszpanii w 1808; trwał on aż do pokonania Napoleona w roku 1814.

Do jesieni 1807 roku Francja zajęła Portugalię, obaliła dynastię Burbonów, a na tronie hiszpańskim osadziła brata Napoleona Wielkiego - Józefa.W następnym roku, w proteście przeciwko przedłużającej się okupacji, wpierw abdykował król hiszpański Karol IV, a następnie wybuchło w Hiszpanii powstanie narodowe przeciwko garnizonom francuskim. Napoleon przy pomocy dodatkowych sił utrzymał wprawdzie w swym władaniu cały Półwysep Iberyjski, lecz wojna partyzancka w Hiszpanii tliła się nadal i angażowała znaczne siły francuskie.

Zmagania Hiszpanów stały się pierwszą w nowożytnej historii wojną narodowo-wyzwoleńczą i partyzancką. Zwycięstwo w tej wojnie Hiszpania i Portugalia zawdzięczały w znacznym stopniu swoim guerrilleros, których opór uniemożliwiał wielkim armiom napoleońskim pacyfikację Półwyspu. Zaledwie 1/3 sił francuskich mogła walczyć z realnym przeciwnikiem; reszta zmagała się z partyzantką w obawie odcięcia żywotnych linii komunikacyjnych.

W ciągu dwóch ostatnich lat trwania konfliktu, po znacznym osłabieniu Francji w wyniku napoleońskiej wyprawy na Moskwę, sprzymierzone armie dowodzone przez Wellingtona wypchnęły Francuzów za Pireneje wyzwalając ostatecznie cały Półwysep.

Wojna nadszarpnęła tradycyjny porządek socjalny i gospodarkę Portugalii i Hiszpanii, co zaowocowało długim okresem konfliktów politycznych i społecznych. Wyniszczające wojny domowe pomiędzy ugrupowaniami liberałów i konserwatystów, dowodzonymi przez oficerów wyszkolonych w czasie wojen napoleońskich, trwały na Półwyspie Iberyjskim aż do lat 1850. Konflikt przyspieszył również wyzwolenie dawnych kolonii hiszpańskich i portugalskich w Ameryce Środkowej i Południowej.